𝗖𝗭𝗬𝗧𝗔𝗠 𝗜 𝗪𝗜𝗘𝗠 – Orty Jana II Kazimierza

W czasach Jana Kazimierza orty były bite w dziewięciu mennicach: pięciu koronnych (Bydgoszcz, Wschowa, Poznań, Kraków, Lwów), litewskiej (Wilno) i trzech miejskich (Gdańsk, Toruń, Elbląg).

Najbardziej obfitą produkcję menniczą rozwinięto w Krakowie i w Bydgoszczy. Z kolei pod względem ikonografii wyróżniały się mennice we Wschowie i we Lwowie. Pierwsza, ze względu na przedstawienie króla w antycznej zbroi i z wieńcem laurowym na głowie (zamiast korony), druga ze względu na prymitywizm rysunku kojarzącego się bardziej ze sztuką ludową niż z działalnością mennicy państwowej. Orty litewskie bito tylko w roku 1664. Spośród ortów miejskich najrzadsze i – co za tym idzie – najbardziej pożądane przez kolekcjonerów są orty elbląskie.

Pierwsze emisje ortów Jana Kazimierza opierały się na ordynacji z roku 1650. Monety były bite ze srebra XIV próby, ważyły średnio 5,607 g i zawierały 4,906 g czystego kruszcu. W roku 1654 obniżono nieco standard orta. Próbę srebra ustalono wówczas na XI łutów, ciężar pojedynczego egzemplarza na 6,726, zaś zawartość czystego srebra miała wynosić 4,626 g. W roku 1656 nastąpiła kolejna zmiana – odpowiednio: próba srebra XI łutów, ciężar 6,308 g, zawartość czystego srebra 4,337 g. Nie była to ostatnia zmiana standardu orta. Od roku 1657 obowiązywały następujące wartości: próba XII łutów, waga – 5,312 g, czyste srebro – 3,984 g. Ostatnią zmianę przyniosła ordynacja z roku 1658 (najtrwalszy spośród odnoszących się do mennictwa aktów prawnych Jana Kazimierza). Przyjęła ona dla ortów próbę srebra X łutów, średni ciężar monety – 6,308 g i zawartość czystego kruszcu – 3,943 g.