𝗖𝗭𝗬𝗧𝗔𝗠 𝗜 𝗪𝗜𝗘𝗠 – Szóstaki Jana II Kazimierza

W czasach panowania Jana Kazimierza szóstaki były emitowane przez pięć mennic:

▪️ wschowską (1650)
▪️ poznańską (1651, 1657, 1661, 1662)
▪️ krakowską (1656-1668)
▪️ bydgoską (1650, 1660-1668)
▪️ lwowską (1656, 1657, 1660-1663)

Standard początkowych emisji – Bydgoszcz 1650, Wschowa 1650 i Poznań 1651 – został określony przez ordynację z roku 1650. Szóstaki były więc bite z bardzo dobrego srebra próby XIV-łutowej, średnio ważyły 1,869 g i zawierały 1,635 g czystego kruszcu. Założenia reformy 1650 roku okazały się jednak nierealistyczne i wkrótce, decyzją sejmu (1654), wycofano się z niej.

W okresie potopu szwedzkiego w mennicy lwowskiej bito szóstaki w latach 1656 i 1657. Podstawę prawną stanowił tu uniwersał królewski z roku 1656, zakładający iż szóstaki powinny być bite ze srebra VI-łutowego, ich średnia waga miała wynosić 3,809 g, a zawartość czystego srebra w monecie – 1,429 g (jak widać jest to wartość niewiele niższa niż we wcześniejszych emisjach). Do roku 1657 Kraków znajdował się w rękach Szwedów. Mennica krakowska pod szwedzką okupacją biła szóstaki w latach 1656 i 1657. Były to monety o niższym standardzie niż nakazywała ordynacja określona uniwersałem z roku 1656. Aktem prawnym, który ostatecznie określił próbę srebra i wagę szóstaków koronnych Jana Kazimierza była ordynacja z roku 1658. Zgodnie z jej ustaleniami, szóstaki miały być bite ze srebra próby VI-łutowej, miały ważyć średnio 3,480 g i zawierać 1,305 g czystego kruszcu.

Schemat ikonograficzny szóstaków był stosunkowo jednolity. Na awersie posiadały one portret króla i napis otokowy z imieniem i tytulaturą monarchy. Na rewersie, pod koroną znajdowały się herby Polski, Litwy, Snopek Wazów oraz napis otokowy. Dodatkowo – herby podskarbich (na awersie lub rewersie), inicjały zarządców mennic, data. Wyjątek stanowią pierwsze emisje – wschowskie (1650), bydgoskie (1650) i poznańskie (1651). Zamiast herbów Polski i Litwy na rewersie znalazł się tam bowiem jedynie polski orzeł z herbem Snopek na piersi (jedna z odmian bydgoskich z 1650 roku posiada na rewersie standardowy schemat z herbami Polski i Litwy).